چکیده
دی بوتیل فتالات (DBP) نوعی از فتالات ها است، دستهای از مواد شیمیایی که به طور معمول به عنوان پلاستیک ساز در طیف گستردهای از محصولات مصرفی ، از جمله پلاستیکها ، وینیل و محصولات مراقبت شخصی استفاده میشوند. DBP مایع روغنی بی رنگ با بوی شیرین و استری است. از آن برای افزایش انعطافپذیری و دوام پلاستیکها استفاده میشود و اغلب در محصولات مانند لاک ناخن، چسبها و لولههای PVC یافت میشود. با این حال، DBP با چندین نگرانی سلامت مرتبط است، از جمله مشکلات تولید مثل و رشد، serta سرطان. مواجهه با DBP نشان داده شده است که سیستم اندوکرین را تحت تأثیر قرار میدهد و به مشکلاتی مانند نقصهای مادرزادی، ناباروری و عدم تعادل هورمونی منجر میشود. در نتیجه، DBP در چندین کشور ممنوع یا محدود شده است و بسیاری از تولیدکنندگان شروع به حذف استفاده از آن به نفع جایگزینهای ایمنتر کردهاند.
فهرست :
- دی بوتیل فتالات چیست
 - کاربردها
 - فرمول شیمیایی
 - مزایا
 - معایب
 - مشخصات فیزیکی و شیمیایی
 - صنایع مورد استفاده
 - الزامات
 - محصولات تولیدی با دی بوتیل فتالات
 - استانداردها
 
دی بوتیل فتالات چیست
دی بوتیل فتالات یا DBP یک ماده شیمیایی است که به عنوان نرم کننده پلاستیک به کار میرود ؛ این ماده باعث انعطاف پذیری بیشتر پلاستیک ها میشود و در محصولاتی مانند لوازم آرایشی ، اسباب بازی ، تجهیزات پزشکی ، سیم های برق و غیره استفاده میشود ، دی بوتیل فتالات میتواند سمی و سرطان زا باشد.
کاربردهای دی بوتیل فتالات
کاربردهای دی بوتیل فتالات DBP عبارتند از:
- افزودن به عنوان نرمکننده به انواع پلاستیک ها مانند PVC برای افزایش انعطاف پذیری
 - استفاده در تولید لاکها و رنگها به عنوان حلال
 - استفاده در صنایع آرایشی و بهداشتی مانند لوازم آرایشی، شامپو و لوسیون
 - استفاده در تولید بسیاری از محصولات مانند پرده، فرش، اسباب بازی، تجهیزات پزشکی و غیره
 - استفاده به عنوان نرمکننده و ضدآب در سیمها و کابلهای برق
 - استفاده در تولید لوازم و وسایل الکترونیکی و صنعتی
 - استفاده به عنوان حلال در تولید چسبها ، محصولات چاپ و جوهر
 
فرمول شیمیایی دی بوتیل فتالات
فرمول شیمیایی دی بوتیل فتالات به صورت زیر است :
C16H22O4
دی بوتیل فتالات یک استر دی الکل است که از واکنش فتالیک انیدرید و بوتانول به دست میآید.
ساختار شیمیایی آن به این صورت است:
دو گروه بوتیل (C4H9) به اسید فتالیک (C8H4O4) متصل شدهاند.
فرمول مولکولی آن C16H22O4 نشان می دهد که در هر مولکول DBP، 16 اتم کربن، 22 اتم هیدروژن و 4 اتم اکسیژن وجود دارد.

مزایای دی بوتیل فتالات
مزایا و محاسن استفاده از دی بوتیل فتالات (DBP) عبارتند از:
- افزایش انعطافپذیری، نرمی و دوام محصولات پلاستیکی
 - بهبود خواص مکانیکی پلیمرها مانند PVC
 - افزایش مقاومت در برابر حرارت، سایش و شیمیایی بودن محصولات
 - کاهش هزینه تولید و قیمت تمام شده محصولات پلاستیکی
 - سهولت پردازش و شکلدهی پلاستیکها
 - بهبود خواص الکتریکی مانند عایقبندی در سیم و کابلها
 - افزایش طول عمر مفید محصولات پلاستیکی
 - جلوگیری از ترک خوردگی و شکستگی پلاستیکها
 - سازگاری با انواع پلیمرهای مختلف
 - دسترسی آسان و قیمت مناسب
 
معایب دی بوتیل فتالات
معایب و مضرات استفاده از دی بوتیل فتالات DBP عبارتند از:
- سمی و سرطان زا بودن برای انسان و محیط زیست
 - اثرات مخرب بر سلامتی انسان مانند اختلالات هورمونی و باروری
 - آسیب به کبد، کلیه و سایر اعضای بدن در صورت تماس طولانی مدت
 - تجمع در بدن و ماندگاری طولانی مدت در محیط زیست
 - نشت از محصولات حاوی آن و آلوده کردن خاک، آب و هوا
 - ایجاد بوی نامطبوع در محصولاتی که حاوی آن هستند
 - کاهش کیفیت و طول عمر مفید محصولات پلاستیکی در دراز مدت
 - القای واکنشهای آلرژیک در افراد حساس
 - تحریک کننده پوست و چشم بودن
 - ممنوعیت یا محدودیت استفاده از آن در برخی کشورها
 - نیاز به رعایت استانداردهای سختگیرانه در استفاده و دفع آن
 
مشخصات فیزیکی و شیمیایی دی بوتیل فتالات
| خاصیت | مقدار | 
|---|---|
| فرمول شیمیایی | C16H22O4 | 
| جرم مولی | 278.34 g/mol | 
| نقطه ذوب | -69 °C | 
| نقطه جوش | 340 °C | 
| چگالی | 1.04 g/cm3 | 
| حلالیت | نا محلول در آب ، محلول در الکل | 
| رنگ | بی رنگ | 
از دی بوتیل فتالات در چه صنایعی استفاده می شود
دی بوتیل فتالات DBP در صنایع زیر استفاده میشود:
- صنعت پلاستیک و پلیمر : به عنوان نرمکننده برای PVC و دیگر پلاستیکها
 - صنعت آرایشی و بهداشتی : در محصولاتی مانند لاک، مواد آرایشی، شامپو و لوسیون
 - صنعت الکترونیک و برق : در عایقبندی سیم و کابل برق
 - صنعت چاپ و بسته بندی : به عنوان حلال و نرمکننده در جوهر و رنگها
 - صنعت خودرو سازی : در قطعات پلاستیکی خودرو مانند داشبورد
 - صنعت نساجی : در تولید پارچههای ضدآب مانند پرده
 - صنعت ساختمانی : در کفپوشها و عایقها
 - صنعت اسباب بازی : در انواع اسباببازیهای پلاستیکی
 - صنعت پزشکی : در تجهیزات و وسایل پزشکی مانند لولههای آزمایشگاهی
 

الزامات دی بوتیل فتالات
استانداردها و مقررات مربوط به دیبوتیل فتالات (DBP) عبارتند از:
- میزان مجاز دیبوتیل فتالات در محصولات آرایشی و بهداشتی طبق استاندارد FDA حداکثر 1% است.
 - استانداردهای اتحادیه اروپا محدودیت استفاده از DBP را در بسیاری از محصولات اعمال کرده است.
 - غلظت مجاز DBP در آب آشامیدنی طبق EPA حداکثر 6 ppb است.
 - میزان قابل قبول در هوای محیط کار طبق OSHA حداکثر 5 میلیگرم بر متر مکعب است.
 - حد مجاز تماس پوستی طبق ACGIH برای شغلهای 8 ساعته 5 میلیگرم بر متر مکعب تعیین شده است.
 - طبق استانداردهای زیستمحیطی باید به درستی دفع و مدیریت شود.
 - در برخی کشورها استفاده از آن ممنوع شده است.
 
از دی بوتیل فتالات در تولید چه محصولات استفاده می شود
از دی بوتیل فتالات (DBP) محصولات زیر تولید میشود:
- انواع پلاستیکهای نرم و انعطافپذیر مانند PVC نرم شده
 - محصولات آرایشی و بهداشتی مثل لاک، رژلب، ماسکارا، شامپو و لوسیون
 - سیم و کابل برق عایقبندی شده
 - انواع رنگها و جوهرها
 - محصولات چاپ شده مانند کاغذهای روکشدار، برچسب و بستهبندی
 - پارچههای ضدآب مانند پردههای حمام و پوششهای بیرونی
 - کفپوشهای پلاستیکی مانند PVC و وینیل
 - قطعات پلاستیکی خودرو مثل داشبورد، غربیلک فرمان و غیره
 - اسباببازیها و وسایل بازی پلاستیکی کودکان
 - وسایل و تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی
 - لولهها، تسمهها، پروفیلها و ورقهای پلاستیکی
 
استانداردهای بین المللی دی بوتیل فتالات
استانداردها و مقررات بین المللی مهم در مورد دیبوتیل فتالات (DBP) عبارتند از:
- سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) - محدودیت استفاده DBP در محصولات آرایشی و بهداشتی
 - آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) - محدودیت غلظت DBP در آب آشامیدنی
 - اتحادیه اروپا (EU) - ممنوعیت یا محدودیت استفاده از DBP در بسیاری از محصولات
 - سازمان بهداشت جهانی (WHO) - طبقهبندی DBP به عنوان ترکیب بالقوه سرطانزا
 - سازمان بینالمللی کار (ILO) - تعیین حد مجاز مواجهه شغلی با DBP
 - انجمن متخصصان بهداشت صنعتی آمریکا (ACGIH) - تعیین حدود مجاز تماس پوستی و استنشاقی DBP
 - کنوانسیون استکهلم - محدودیت استفاده از DBP به عنوان آلاینده آلی ماندگار
 - استانداردهای ISO و IEC - الزامات و آزمونهای استاندارد برای DBP
 
سوالات متداول
دی بوتیل فتالات یا DBP یک ماده شیمیایی است که به عنوان نرم کننده پلاستیک به کار میرود ؛ این ماده باعث انعطاف پذیری بیشتر پلاستیک ها میشود و در محصولاتی مانند لوازم آرایشی ، اسباببازی ، تجهیزات پزشکی ، سیمهای برق و غیره استفاده میشود ، دیبوتیل فتالات میتواند سمی و سرطانزا باشد.
فرمول شیمیایی دی بوتیل فتالات به صورت زیر است: C16H22O4 دی بوتیل فتالات یک استر دی الکل است که از واکنش فتالیک انیدرید و بوتانول به دست میآید. ساختار شیمیایی آن به این صورت است: دو گروه بوتیل (C4H9) به اسید فتالیک (C8H4O4) متصل شدهاند. فرمول مولکولی آن C16H22O4 نشان میدهد که در هر مولکول DBP، 16 اتم کربن، 22 اتم هیدروژن و 4 اتم اکسیژن وجود دارد.
افزایش انعطافپذیری، نرمی و دوام محصولات پلاستیکی بهبود خواص مکانیکی پلیمرها مانند PVC افزایش مقاومت در برابر حرارت، سایش و شیمیایی بودن محصولات کاهش هزینه تولید و قیمت تمام شده محصولات پلاستیکی سهولت پردازش و شکلدهی پلاستیکها بهبود خواص الکتریکی مانند عایقبندی در سیم و کابلها افزایش طول عمر مفید محصولات پلاستیکی جلوگیری از ترک خوردگی و شکستگی پلاستیکها سازگاری با انواع پلیمرهای مختلف دسترسی آسان و قیمت مناسب